ဗုဒ္ဓဘုရား ဖြစ်ပွင့်တော်မူခဲ့ကာ ဗုဒ္ဓရတနာမြတ်ကြီး ထင်ရှားပွင့်တော်မူပြီးတဲ့နောက် ဓမ္မရတနာမြတ်ကြီး နှင့် သံဃာရတနာမြတ်ကြီး တို့ဟာလည်း တစ်ဆက်တည်း ပေါ်ပေါက်လာတဲ့အခါ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် သူတော်စင်များဟာ…

ဗုဒ္ဓံ = သုံးလောကထွတ်ထား သဗ္ဗညုမြတ်စွာဘုရားကိုလည်းကောင်း၊

ဓမ္မံ = မဂ်လေးတန် ဖိုလ်လေးတန် နိဗ္ဗာန်ပရိယတ် ဆယ်ပါးသောတရားတော်မြတ်ကိုလည်းကောင်း၊

သံဃံ = အရိယာနွယ်ဝင် သံဃာတော်အရှင်မြတ်တို့ကိုလည်းကောင်း၊

ရိုသေဝပ်တွား ဆည်းကပ်အားထားကိုးကွယ်ကြရပါတော့တယ်။

အဲဒီလို ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာမြတ်သုံးပါးတို့အား ကိုးကွယ်အားထား ဆည်းကပ်ခြင်းကို သရဏဂုံဆောက်တည်ခြင်း လို့ ခေါ်ပါတယ်။

ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တိုင်း သရဏဂုံ ကို ယုံကြည်လေးစားအားထားပြီး ဆောက်တည်ကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
သရဏဂုံဆောက်တည်တယ်ဆိုတာကတော့…
ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဂစ ္ဆာမိ ။ ဓမ္မံ သရဏံ ဂစ ္ဆာမိ ။ သံဃံ သရဏံ ဂစ ္ဆာမိ ။
ဗုဒ္ဓံ၊ မြတ်စွာဘုရားကို။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာဟူ၍။ ဂစ ္ဆာမိ၊ ဆည်းကပ်ပါ၏။ သိမှတ်ပါ၏။
ဓမ္မံ၊ တရားတော်မြတ်ကို။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာဟူ၍။ ဂစ ္ဆာမိ၊ ဆည်းကပ်ပါ၏။ သိမှတ်ပါ၏။
သံဃံ၊ သံဃာတော် အရှင်မြတ်ကို၊ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ရာဟူ၍။ ဂစ ္ဆာမိ၊ ဆည်းကပ်ပါ၏။ သိမှတ်ပါ၏။
လို့ ၃ကြိမ် ၃ခါ ဆိုရခြင်းပါပဲ။

သရဏံဂုံဆောက်တည်တဲ့နေရာမှာ (၁) ဆွေမျိုးအမှတ်နဲ့ ရှိခိုးတာ ကိုးကွယ်တာ၊ (၂) ဘေးရန်ကြောက်လို့ ရှိခိုးတာ ကိုးကွယ်တာ၊ (၃) ကျေးဇူးတင်ရှိတဲ့ဆရာအမှတ်နှင့် ရှိခိုးတာ ကိုးကွယ်တာတွေဟာ သရဏဂုံ အစစ် မဟုတ်ပါဘူး။ (၄) မြတ်သောအလှူကို ခံယူထိုက်သော ပုဂ္ဂိုလ်အနေဖြင့် နှလုံးသွင်းပြီး ရှိခိုးတာ ကိုးကွယ်တာ သာလျှင် သရဏဂုံအစစ်လို့ ဆိုရပါတယ်။

သရဏဂုံဆိုတာ သရဏဂမန ဆိုတဲ့ ပါဠိမှလာရှိတဲ့စကားဖြစ်ပြီး ( သရဏ - ကိုးကွယ်ရာဟူ၍ ဂမန - အသိအမှတ်ပြု၍ ဆည်းကပ်ခြင်း ) ကိုးကွယ်ရာအနေနှင့် ဆည်းကပ်ခြငး်ကြောင့် ဖြစ်တဲ့ စိတ္တုပ္ပါဒ် ဖြစ်ပါတယ်။ ဘုရားစတဲ့ ရတနာသုံးပါးရဲ့ဂုဏ်ကို အာရုံထားပြီး ကိလေသာကိုခွာတဲ့ အနေနှင့် ပုထုဇဉ်တို့ ဆောက်တည်ကြ တဲ့ သရဏဂုံဟာ လောကီသရဏဂုံ ဖြစ်ပါတယ်။ သစ္စာလေးပါးကို သိမြင်ကြပြီးတဲ့ အရိယာများအဖို့ မဂ်ရဲ့ခဏမှာ သရဏဂုံသိုရောက်ရှိပြီး ကိလေသာမရှိ၊ နိဗ္ဗာန်ဆိုတဲ့ အာရုံသာရှိပြီး အလုံးစုံသော ရတနာ သုံးပါး၌သာ အလိုရှိခြင်းကိစ္စရှိတဲ့ သရဏဂုံဟာ လောကုတ္တရာသရဏဂုံ ဖြစ်ပါတယ်။

သရဏဂုံယူပုံ ၄ မျိုးရှိပါတယ်။ အဲဒါကတော့…
၁။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ဆိုတဲ့ ရတနာသုံးပါးအား သဒ္ဓါယုံကြည်စိတ်ဖြင့် မိမိကိုယ်ခန္ဓာကို အပ်နှံခြင်း။ ( အတ္တသန္နိယျာတန သရဏဂုံ )
၂။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို မှီခိုအားထားခြင်း။ ( တပ္ပရာယန သရဏဂုံ )
၃။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးရဲ့ တပည့်အဖြစ် ခံယူခြင်း။ ( သိဿဘာဝူပဂမန သရဏဂုံ )
၄။ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ရိုသေစွာရှိခိုးခြင်း။ ( ပဏိပါတန သရဏဂုံ ) ဆိုတဲ့ (၄) မျိုးအနက် တစ်မျိုးမျိုးကို ပြုလုပ်ရင် ပြုလုပ်သူဟာ သရဏဂုံတည်တယ်လို့ မှတ်ယူရပါတယ်။

ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးအား ထက်သန်သော သဒ္ဓါ ယုံကြည်စိတ်ဖြင့် မိမိခန္ဓာကိုယ်ကို လှူဒါန်းအပ်နှင်းခြင်းဟာ အင်မတန်အကျိုးများတဲ့ ကောင်းမှုအလှူကြီး ဖြစ်ပါတယ်။

လောကမှာ လူတိုင်း လူတိုင်းဟာ မိမိခန္ဓာကိုယ်ကို အချစ်ဆုံး ဖြစ်ကြပါတယ်။

“အတ္တ သမံ ပေမံ နတ္ထိ၊ မိမိကိုယ်ထက် ချစ်တာမရှိဘူး” လို့ ဆိုထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် လောကမှာ အမြတ်ဆုံးဖြစ်တဲ့ ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာမြတ်သုံးပါးတို့အား လောကမှာ အချစ်ဆုံးဖြစ်တဲ့ မိမိခန္ဓာကိုယ်ကို လှူဒါန်းအပ်နှံခြင်းဟာ အင်မတန်ထူးခြားပြီး အကျိုးများလှတဲ့ ကောင်းမှုအလှူကြီး ဖြစ်ပါတော့တယ်။

အတ္တာနံ နိယျာတေတွာ ဒိန္နတ္တာ၊ သရဏဂမနံ မဟပ္ဖလတရန္တိ ဝုတ္တံ။ ရယ်လို့ အင်္ဂုတ္တိရ်ပါဠိတော်မှာ ဆိုထားပါတယ်။

အဓိပ္ပါယ်ကတော့ အတ္တာနံ၊ မိမိခန္ဓာကိုယ်ကို။ နိယျာတေတွာ၊ အပ်နှင်းပြီး၍။ ဒိန္နတ္တာ၊ ပေးလှူဒါန်းအပ်သည်၏ အဖြစ်ကြောင့်။ ဣဒံသရဏဂမနံ၊ ဤ သရဏဂုံ ခံယူဆောက်တည်မှုသည်။ မဟပ္ဖလတရနိ ္တ၊ အလွန်အကျိုးကြီးမြတ်၏ ဟု။ ဝုတ္တံ၊ ဟောတော်မူအပ်၏။ တဲ့…
ဆိုလိုတာကတော့…
“ရတနာသုံးပါးအား မိမိခန္ဓာကိုယ်ကို လှူဒါန်းအပ်နှင့်၍ သရဏဂုံဆောက်တည်ခြင်းဟာ အင်မတန် အကျိုးကြီးမားလှပါတယ်” လို့ မြတ်စွာဘုရားရှင် ဟောကြားတော်မူခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။

ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားရှင်က သရဏဂုံတည်ရခြင်းရဲ့အကျိုးကို ဤကဲ့သို့ ဟောကြားတော်မူပါတယ်။
ဧတံ ခေါ သရဏံ ခေမံ၊ ဧတံ သရဏ မုတ္တမံ။
ဧတံ သရဏမာဂမ္မ၊ သဗ္ဗဒုက္ခာ ပမုစ္စရေ။ ။
ဧတံ၊ ဘုရား တရား သံဃာအားဟု သုံးပါးအစုံ မြတ်သရဏဂုံသည်။ ခေါ၊ စင်စစ်ဧကန် မသွေမှန်သဖြင့်။ ခေမံ၊ ဒုက္ခခပ်သိမ်း အကုန်ငြိမ်းစေနိုင်သော။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ပုန်းအောင်း လဲလျောင်းဖွယ်ရာ မြတ်ရတနာသည်။ ဟောတိ၊ မုချပုံသေ ဖြစ်ပေတော့၏။ ဧတံ၊ ဤဘုရား တရား သံဃာအားဟု သုံးပါးအစုံ မြတ်သရဏဂုံသည်။ ဥတ္တမံ၊ ပြိုင်လာတိုင်းရှုုံး အမြတ်ဆုံးဖြစ်သော။ သရဏံ၊ ကိုးကွယ်ပုန်းအောင်း လဲလျောင်းဖွယ်ရာ မြတ်ရတနာသည်။ ဟောတိ၊ မုချပုံသေ ဖြစ်ပေတော့၏။ ဧတံသရဏံ၊ ဤသို့ရတနာသုံးပါး အားထားမပြတ် ဆည်းကပ်ကိုးကွယ်ခြင်းကို။ အာဂမ္မ၊ အကြောင်းတစ်ခု အစွဲပြု၍။ သဗ္ဗဒုက္ခာ၊ အပါယ်ဘေးနှင့် အိုဘေးတစ်ဖြာ နာဘေးတစ်ထွေ သေဘေးတစ်မျိုး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး များပြားဒုက္ခဟူသမျှမှ။ ပမုစ္စရေ၊ ကင်းစင်လွတ်မြောက် ဘေးတွေပျောက်၍ နိဗ္ဗာန်သို့တိုင် ဆိုက်ရောက်နိုင်ကြလေကုန်ရာသတည်း။

သရဏဂုံ ဆိုတဲ့ စကားအဓိပ္ပာယ်ကတော့ “ ဟိ ံ သတီတိသရဏံ ” လို့ ဟောတော်မူချက်အရ ဖိစီးနှိပ်စက် ဖျက်ဆီးတတ်တဲ့အတွက် သရဏဂုံလို့ ခေါ်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဘာကို ဖိစီးနှိပ်စက် ဖျက်ဆီးပါသလဲ လို့ ဆိုတော့ ဘေးရန်တို့ ကြောက်ရွံထိတ်လန့်ခြင်းတို့ ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲခြင်းတို့ အပါယ်လေးပါး သို့ လားရောက်ခြင်းတို့ကို ဖျက်ဆီးတတ်တဲ့အတွက် သရဏဂုံ လို့ ခေါ်ရခြင်းဖြစ်ပါတယ်။
သရဏဂုံတည်သူရဲ့အပေါ်မှာ ကျရောက်ဆဲ ကျရောက်လတ္တံဖြစ်တဲ့ ဘေးအမျိုးမျိုးတွေကို မကျရောက်အောင် ကာကွယ်ဖျက်ဆီး ပေးတတ်တဲ့သဘော ဖြစ်တဲ့အတွက် သရဏဂုံ လို့ ခေါ်ဝေါ် သုံးနှုန်းခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။

ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ကိုးကွယ်သူတို့ဟာ အမြတ်ဆုံးကို ကိုးကွယ်သူများ ဖြစ်ကြပါတယ်။ အမြတ်ဆုံးကို ကိုးကွယ်သူတို့ဟာ အမြတ်ဆုံးသော အကျိုးကို ရရှိကြပေတယ် လို့ ဣတိဝုတ်အဂ္ဂပသာဒသုတ် မှာ ဆိုထားပါတယ်။

အမှတ်စင်စစ် ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာမြတ်သုံးပါးဟာ လူသတ္တဝါများ ဆင်းရဲဖို့အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာတာ မဟုတ်ပါဘူး။ လူသတ္တဝါအများ ဆင်းရဲဒုက္ခ အမျိုးမျိုးတို့မှ လွတ်ကင်းချမ်းသာစေဖို့အတွက် ဖြစ်ပေါ်လာရခြင်း သာ ဖြစ်ပါတယ်။

သတ္တဝါအများဟာ ချမ်းသာချင်ကြလို့ ချမ်းသာအောင် အမျိုးမျိုးလုပ်ကြပေမယ့်လို့ အမှန်စင်စစ် မချမ်းသာကြရှာပါဘူး။ လောဘမီး၊ ဒေါသမီး၊ မောဟမီးတွေက တဟုန်းဟုန်းတောက်လောင်နေကြပြီး ကိလေသာ ကြေးညော်တွေနဲ့ အထပ်ထပ်ညစ်ပေကာ ဒုက္ခတောကြီးထဲမှာ တဝဲလည်လည် ဖြစ်နေကြရရှာပါတော့တယ်။

အဲဒီလို ဒုက္ခတောကြီးထဲမှာ တဝဲလည်လည်ဖြစ်နေကြရာမှ ရုန်းကန်ထွက်မြောက်နိုင်အောင် လောကီ လောကုတ္တရာ အကျိုးစီးပွားတွေ ရရှိနိုင်အောင် ဖြစ်ပွင့်တော်မူလာပြီး လမ်းမှန်ကမ်းမှန်ညွှန်ပြ ကယ်တင်ပေးနိုင်သူဟာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာမှတစ်ပါး အခြားမရှိပါဘူး၊ သတ္တဝါအများကို ဆင်းရဲကင်းပျောက် ချမ်းသာရောက်အောင် စောင့်ရှောက်ကယ်တင်နိုင်တာဟာ ရတနာသုံးပါးသာလျှင် ဖြစ်ပါတော့တယ်။ အခြားမရှိပါဘူး။

ဒါကြောင့် ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို ယုံကြည်လေးစား အားထားဆည်းကပ်ခြင်းဟာ ဒုက္ခတောကြီးထဲမှ ထွက်မြောက်အောင်လုပ်ခြင်း၊ ချမ်းသာစစ် ချမ်းသာမှန်ကိုရရှိအောင်လုပ်ခြင်းဖြစ်တဲ့ အတွက်ကြောင့် အမြတ်ဆုံးသော ကိုးကွယ်မှု ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ထင်ရှားလှပါတယ်။
အမှန်စင်စစ် ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာ ရတနာသုံးပါးကို တကယ်ယုံကြည်လေးစား အားထားတဲ့စိတ်နဲ့ တစ်ကြိမ်တစ်ခါမျှ သရဏဂုံဆောက်တည်ထားလို့ရှိရင်လဲ အဲဒီ ယုံကြည်လေးစားအားထားတဲ့ စိတ်ဓာတ် မပျက်ပြားမချင်း သရဏဂုံဟာ သက်ဆုံးတိုင် တည်ရှိနေတာပါပဲတဲ့။