အရွင္ဘုရား ၊ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို ကြဲျပားေအာင္ ေျဖၾကားေပးေတာ္မူပါဘုရား။
(၁) ကိုယ္တြင္း သာသနာႏွင့္ ကိုယ္ပ သာသနာ။
(၂) ကိုယ္တြင္း သရဏဂံုႏွင့္ ကိုယ္ပ သရဏဂံုတို႔ကို အမ်ားနားလည္ေအာင္ ရွင္းလင္းေပးေတာ္မူရန္ ျဖစ္ပါသည္ဘုရား။
(ဦးအရိယ၀ံသ၊ ျမစ္ႀကီးနားျမိဳ႔)
(ေျဖ)
သာသနာဆိုသည့္ ဘုရားရွင္၏ အဆံုးအမစကားမ်ားကို မိမိရင္ထဲ၊ ႏွလံုးသားထဲမွာ အျမဲကပ္ထားႏိုင္လွ်င္ ကပ္ထားႏိုင္သေလာက္ ကိုယ္တြင္းသာသနာ ျဖစ္ႏိုင္သည္။
ဥပမာ-ငါးပါးသီလထဲက မုသာ၀ါဒါ ေ၀ရမဏိသိကၡာပဒံ သမာဒိယာမိ-မုသားေျပာျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၏ ဆိုေသာ သာသနာ့အဆံုးအမ စကားေလးတခုကို မိမိကိုယ္ထဲ စိတ္ႏွလံုးထဲ အျမဲကပ္ထားေဆာင္ထားလွ်င္ မုသားေျပာဖို႔ ႀကံဳတိုင္း ငါက မုသားေျပာျခင္းကို ေရွာင္ထားတာျဖစ္လို႔ ဘယ္ေတာ့မွ မေျပာဘူး။ ဒီသီလ၊ ဒီသိကၡာပုဒ္ကို စိတ္ႏွလံုးထဲ အျမဲကပ္ထား၊ ေဆာင္ထားမယ္။ ဘယ္ေတာ့မွ ကြာမသြားေစရ၊ ပ်က္မသြားေစရ၊ မက်ိဳးမေပါက္ မေျပာက္မက်ားေစရဘူးဆိုလွ်င္ ကိုယ္တြင္းသာသနာ ျဖစ္ပါျပီ။
မုသားမပါ လကၤာမေခ်ာ-ဆိုျပီး လိမ္ခ်င္တဲ့အခါ လိမ္လိုက္၊ ညာလိုက္၊ မဟုတ္တာေျပာလိုက္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ကိုယ္တြင္းမွာ သိကၡာပုဒ္ကြာသြား၊ ပ်က္သြားျပီမို႔ ကိုယ္ပ သာသနာအဆံုးအမမ်ားသာ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။
ရဟန္းမ်ားလည္း ရဟန္းသိကၡာပုဒ္ အဆံုးအမေတြ မတည္လွ်င္ ကိုယ္ပသာသနာပဲျဖစ္ျပီး သိကၡာပုဒ္ေတြ ထိမ္းသိမ္းမွ ကို္ယ့္ရင္ထဲက သာသနာျဖစ္ပါမည္။
သာသနာဆိုသည့္ အဆံုးအမတရားဂုဏ္ထဲမွာ ၾသေနယ်ိကဂုဏ္ဆိုတာ ရွိပါသည္။ ၾသပေနယ်ိေကာ-မိမိကာယ အဇၩတၱတြင္ ရရွိေပါက္ေရာက္ ကိုယ္ေတြ႔ေျမာက္ေအာင္ ကပ္၍ေဆာင္ထားထိုက္ေသာ တရား မည္ပါေပ၏-ဟု ဆိုထားပါသည္။ တရားေတြ မကပ္ထားလွ်င္ မတရားေတြကပ္ျပီး မတရားတာေတြကိုပဲ (အကုသိုလ္ေတြကိုပဲ) လုပ္မိျပီး အပါယ္ေလးပါး သံသရာပဲ လည္ရေတာ့မည္။ တရားကိုကပ္ထား ကိုယ္တြင္းမွာထည့္ထားမွ တရားတာေတြ (ကုသိုလ္ေတြ) ကိုသာ လုပ္ျဖစ္ျပီး သုဂတိသံသရာႏွင့္ နိဗၺာန္ကို ေရာက္ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါသည္။
တန္ဖိုးရွိေသာ ေလာကရတနာ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို လူတို႔က ကိုယ္မွာကပ္ျပီး ၀တ္ဆင္ၾကသည္။ ဂုဏ္လုပ္ၾကသည္။ ေလာကအေနျဖင့္ ဂုဏ္ရွိၾကသည္။ အထင္ႀကီးၾကသည္။ တင့္တယ္ၾကသည္။ ထို႔ထက္ ဘုရားအဆံုးအမ တရားရတနာကို ရင္ထဲ ႏွလံုးသားထဲမွာ အျမဲကပ္ထားသူအဖို႔ ဘုရားရွင္ႏွင့္ တေလာကလံုး သံုးဆယ့္တဘံုက အထင္ႀကီးေလးစားခံရသူ ျဖစ္ပါလိမ့္မည္။ သာသနာဆိုသည့္ အဆံုးအမ ဓမၼရတနာထက္ ျမတ္ေသာ တန္ဖိုးရွိေသာ ကိုယ္တြင္းမွာအျမဲကပ္ထားသင့္ေသာ ရတနာကား ေလာက၌ မရွိပါဟု ယံကိဥၥိ ၀ိတၱံ ဣဓ ၀ါ ဟုရံ ၀ါ၊ သေဂၢသု ၀ါ ယံ ရတနံ ပဏီတံ၊ န ေနာ သမံ အတၳိ တထာဂေတန-ဟုဆိုထားပါသည္။
အျမတ္ဆံုးရတနာ၊ တန္ဖိုးအရွိဆံုး ရတနာကို ကပ္ထား၊ ေဆာင္ထားခ်င္သည္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ဓမၼရတနာ အဆံုးအမတရားစကားဆိုတဲ့ သာသနာကို ကိုယ္တြင္းမွာကပ္ထား။ ေဆာင္ထားပါေလ။ တေလာကလံုး တကမၻာလံုးမွာ ဂုဏ္အရွိဆံုး၊ က်က္သေရအရွိဆံုး ျဖစ္ပါ၏။
ကိုယ္တြင္း သရဏဂံုႏွင့္ ကိုယ္ပသရဏဂံု ဆိုရာမွာလည္း ရတနာျမတ္သံုးပါးကို ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ ဆည္းကပ္ရာတြင္ ဘုရား တရား သံဃာ ရတနာျမတ္သံုးပါးသည္ ငါတို႔ကို အပါယ္ဆင္းရဲ စသည္တို႔ကို ဖယ္ရွားေပးျပီး ခ်မ္းသာအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ေကာင္းက်ိဳး အမ်ိဳးမ်ိဳး သုဂတိသံသရာႏွင့္ နိဗၺာန္တိုင္ထိ ပို႔ေဆာင္ကယ္တင္ မည့္ရတနာျမတ္မ်ား ျဖစ္ေပသည္ဟု ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ ယံုၾကည္ၾကရပါမည္။ ထိုသို႔ ယံုၾကည္ရာ၌ ဘုရား တရား သံဃာတို႔သည္ ဆင္းရဲပယ္ေဖ်ာက္ ခ်မ္းသာေရာက္ေအာင္ ေဘးရန္ပယ္ရွား ေကာင္းက်ိဳးမ်ားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးေတာ္မူသည္မွာ ဟုတ္မွဟုတ္ရဲ႔လား-ဟု သံသယမရွိေစရ။
ေနာက္ဆံုး ဘုရား တရား သံဃာမ်ားကို ကိုးကြယ္ယံုၾကည္ေနျခင္းသည္ အက်ိဳးမရွိ၊ မယံုၾကည္ႏွင့္ စြန္႔လြတ္ရမည္။ မစြန္႔လႊတ္လွ်င္ သတ္မည္-ဟု တဦးဦးက ဆိုလာလွ်င္ေတာ္မွ အသက္ကိုသာ စြန္႔မည္။ ရတနာသံုးပါး ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈကို မစြန္႔ဘူးဆိုလွ်င္ ကိုယ္တြင္းသရဏဂံု ထိုက္ထိုက္တန္တန္ ျဖစ္ျပီဟု သတ္မွတ္ႏို္င္ပါသည္။
ေလာက၌ အားထားေလာက္စရာ မိဘ၊ ဆရာသမား ေဆြမ်ိဳးဉာတကာ မိတ္ေဆြေကာင္းမ်ားရွိျခင္းသည္ ကိုယ္စိတ္လည္း ခ်မ္းသာ၏။ အစစအရာရာ အဆင္ေျပ၏။ ဂုဏ္လည္းရွိ၏။ အားကိုးအားထား ျပဳေလာက္စရာ မိဘ ဆရာသမား ေဆြမ်ိဳးဉာတိ မိတ္ေဆြအေပါင္းအသင္းမရွိသူတို႔မွာ ဘ၀တြင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး အားငယ္စရာ အားကိုးရာမဲ့ အေနျဖင့္ စိတ္ထားေသးသိမ္၍ ကိုယ္အင္အား စိတ္အင္အားတို႔ပင္ ညႇိဳးမွိန္ၾကရကုန္၏။
မည္သို႔ပင္ မိဘ ဆရာသမား စသည့္ အားကိုးရာမဲ့ျဖစ္ပေစ။သရဏဂံုသံုးပါးတည္းဟူေသာ တေလာကလံုးတြင္ အျမတ္ဆံုးျဖစ္သည့္ အားကိုးရာကို အားကိုးရာအျဖစ္ ႏွစ္ႏွစ္ကာကာ စြဲျမဲစြာ မွတ္ယူထားျပီး ထိုဘုရား တရား သံဃာ တို႔၏ ဆံုးမလမ္းညႊန္ခ်က္အတိုင္းသာ လိုက္နာက်င့္သံုးၾကလွ်င္ ဘုရား တရား သံဃာတို႔၏ သားရတနာ သမီးရတနာမ်ားအျဖစ္သို႔ ေရာက္ရွိျပီး ျဖစ္ေတာ့သည္။