အရွင္ဘုရား၊ တပည့္ေတာ္တို႔၏ ဗုဒၶဘာသာပန္းတိုင္သည္ နိဗၺာန္ ျဖစ္ပါသည္။ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားၾကသူမ်ားမွာလည္း မ်ားျပားလွပါသည္။ ဤသို႔ နိဗၺာန္ကို မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားသူမ်ား မ်ားျပားလွေသာ္လည္း သံုးဆယ့္တဘံုတြင္ သတၱ၀ါမ်ား ကုန္သည္ဟူ၍ မရွိပါ။ လူ႔ဘံုတြင္လည္း လူ႔ဘံုအေလ်ာက္၊ နတ္ဘံုတြင္လည္း နတ္ဘံုအေလ်ာက္၊ တိရစၧာန္ဘံုတြင္လည္း တိရစၧာန္ဘံုအေလ်ာက္ ေမြးဖြားျဖစ္တည္ေနဆဲပင္ ျဖစ္သည္။
ဘုရားရွင္တို႔သည္လည္း တဆူပြင့္လွ်င္ တဆူအေလ်ာက္ သတၱ၀ါတို႔အား အသေခ်ၤအနႏၲ ခၽြတ္သြားသည္သာ ျဖစ္သည္။ နိဗၺာန္ဟူသည္လည္း မ်က္ေမွာက္ျပဳျပီးလွ်င္ သံုးဆယ့္တဘံုသို႔ ျပန္လွည့္ရိုးထံုးစံ မရွိေတာ့ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ သံုးဆယ့္တဘံုမွ ေ၀ေနယ်သတၱ၀ါတို႔သည္ တခ်ိန္တြင္ ကုန္သြားရမည္သာ ျဖစ္သည္ဟု ထင္ပါသည္။
ဤေမးခြန္းကို တပည့္ေတာ္သည္ ဗုဒၶဘာသာကို မယံုၾကည္၍ ေမးျခင္းမဟုတ္ပါ။ မရွင္းလင္း၍သာ ေမးျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဥပမာေလးႏွင့္ ေျဖလွ်င္ တပည့္ေတာ္ ပို၍ နားလည္မည္ထင္ပါသည္ဘုရား၊ အရွင္ဘုရား၏ အေျဖကို တပည့္ေတာ္ ေစာင့္ေမွ်ာ္ေနပါသည္ဘုရား။
(ေက်ာ္မင္းထြန္း-ဒဂံုအေရွ႔ပိုင္း၊ ရန္ကုန္)
(ေျဖ)
အာကာသစကၠ၀ါဠဥၥ၊ သတၳာ ဗုဒၶဂုဏာပိစ။
အနႏၲာနာမ စတၱာေရာ၊ ပရိေစၧေဒါ န ၀ိဇၨတိ။
အဆံုးအပိုင္းအျခားမရွိေသာ အနႏၲတရားတို႔သည္ကား-
(၁) ေကာင္းကင္။
(၂) စၾကာ၀ဠာ။
(၃) သတၱ၀ါ။
(၄) ဘုရားဂုဏ္ေတာ္-ဟူ၍ ေလးပါးရွိ၏။
ဤေလးပါးတို႔ကို ဤေရြ႔ဤမွ် ဂဏန္းခ်လ်က္ ေရတြက္ပိုင္းျခားျခင္းငွါ မတတ္ႏိုင္ေခ်။ ဟူေသာ အနႏၲေလးပါးအရ သတၱ၀ါတို႔သည္လည္း အဆံုးအပိုင္းအျခားမရွိ၊ မကုန္ႏိုင္ မခန္းႏိုင္ ျဖစ္ေခ်၏။
ဤေလာက၌ သတၱ၀ါဟူသည္ မကုန္ႏိုင္၊ မခန္းႏိုင္ ျဖစ္၏။ သတၱ၀ါမ်ားတြင္ လူဟူသည္ အနည္းဆံုးျဖစ္၏။ လူထက္ နတ္ျဗဟၼာမ်ား၊ ထို႔ထက္ တိရစၧာန္၊ ျပိတၱာႏွင့္ ငရဲသူ၊ ငရဲသားမ်ားကား အသေခ်ၤ အနႏၲ ပိုမိုမ်ားျပားလွ၏။
မ်က္ျမင္ပင္ လူ႔ေလာက၌ လူဦးေရ သန္းေျခာက္ေထာင္ခန္႔သာရွိမည္ဟု ဆို၏။ ျခေတာင္ပို႔တလံုးစာပင္ မရွိေသးေခ်။ ယူဇနာတေသာင္း စတုရန္းက်ယ္ေသာ အ၀ီစိငရဲႀကီး၌ ငရဲသူသတၱ၀ါတို႔သည္ ေတာင္းထဲတြင္ ႏွမ္းအျပည့္ထည့္သိပ္ထားသကဲ့သို႔ အေပါက္အၾကား မရွိ ျပည့္ႏွက္ေန၏-ဟုဆို၏။
အျခား ငရဲ ႀကီးငယ္တို႔မွာလည္း ထို႔အတူ အျပည့္ရွိ၏။ လူ႔ျပည္မွ လူအမ်ားမွာလည္း ထိုထိုဘံုဘ၀တို႔မွ အကုသိုလ္ကုန္လွ်င္ ေရာက္လာၾက၊ တိုးပြားလာၾကရ၏။ ဘုရားတဆူခၽြတ္၍ ကၽြတ္ေသာသူဟူသည္မွာ မုဆိုးပိုက္ကြန္မွ လြတ္ထြက္သြားေသာ ငွက္သည္ တေကာင္တေလမွ်သာ ျဖစ္၍ ပိုက္ကြန္တြင္း၌ မိေနရစ္ေသာငွက္သာ မ်ားျပားသကဲ့သို႔ ျဖစ္၏။
မကုန္ႏိုင္ မခန္းႏိုင္ေသာ သတၱ၀ါအနႏၲဟူသည္မွာ လူ႔ေလာက၌ အေလ်ာ့မရွိ၊ အတိုးသာရွိ၏။ ဤသို႔ အတိုးသာရွိသျဖင့္ နိဗၺာန္ မ်က္ေမွာက္ျပဳသြားေသာ ေ၀ေနယ်၀တၱ၀ါမ်ားေၾကာင့္ သတၱ၀ါမ်ား ကုန္ခန္းသြားလိမ့္မည္ဟု မၾကံစည္အပ္ပါေၾကာင္း သိေစလိုပါသည္။
(ျမတ္မဂၤလာ ၂၀၀၃-ခု ၾသဂုတ္လ)